Veštački zaslađivači acesulfam i sukraloza Od sastojaka otpadne vode do zagađujućih materija podzemnih voda

Apstrakt

Acesulfam i sukraloza su nenutritivni zaslađivači koji se široko koriste kao zamene za šećer u hrani, piću i farmaceutskim proizvodima. Kao metabolički stabilna jedinjenja, oni su sveprisutni sastojci komunalnih otpadnih voda koje se na kraju ispuštaju u vodenu sredinu. Oni pripadaju novoj klasi emergentnih zagađujućih materija u životnoj sredini sa potencijalno štetnim efektima po vodene organizme. Acesulfam i sukraloza se ne uklanjaju u tretmanima otpadnih voda, otporni su na degradaciju u životnoj sredini, zbog čega se smatraju idealnim indikatorima kontaminacije kanalizacionim vodama. U cilju procene uticaja ispuštanja neprečišćenih otpadnih voda na kvalitet vode za piće u beogradskom vodoizvorištu, ispitivane su koncentracije veštačkih zaslađivača u kanalizacionim, prijemnim rečnim i odgovarajućim podzemnim vodama. Uzorci su prikupljeni iz tri kanalizaciona ispusta u Beogradu, zajedno sa tri uzorka prijemne rečne vode iz Save i Dunava. S obzirom na potencijalnu mobilnost dva zaslađivača kroz akvifer, uzeta su i dva uzorka podzemnih voda. Svi uzorci vode su ekstrahovani i analizirani pomoću metode tečne hromatografije sa tandem masenom spektrometrijom. Koristeći određene koncentracije dva zaslađivača u rečnim i podzemnim vodama, kao i predviđene koncentracije bez efekta (PNEC) za vodene organizme, izvršena je procena ekološkog rizika. Rezultati su pokazali visoke koncentracije acesulfama i sukraloze u svim uzorcima otpadnih voda (2786–7488 ng L^–1 i 1836–4756 ng L^–1, respektivno), obilnost u svim uzorcima rečne vode (51–76 ng L^–1 i 68–206 ng L^–1) i značajne nivoe u uzorcima podzemnih voda (20 i 73 ng L^–1, i 17 i 25 ng L^–1). Takođe je utvrđeno da koncentracije dva zaslađivača u rečnim i podzemnim vodama ne predstavljaju ekotoksikološki rizik za vodene organizme. Međutim, samo prisustvo sastojaka otpadnih voda u podzemnim vodama izaziva zabrinutost za kvalitet izvora vode za piće.